KANDA I
PEMAHBAH
1.1
Latar
Belakang
Ring kawentenane
maneresti dados manusa ring jagate nenten dados engsap ring kawentenan sane
ngewetuang para jatmane inggih punika Ida Sang Hyang Widhi Wasa sane pinih utama, ritatkala nyiptayang para jatma Ida
sampun ngicen makudang-kudang kagunan
utawai bekel minekadi sane kawastanin Tri
Guna inggih punika Satwam,
Rajas, Tamas. Punika sane kaanggen para janane mangda presida nguningayang
patut muang kaon laksana ring gumine. Sesampune maduwe bekel, raris meneresti para
atmane ke mercapada. Melantaran antuk dados manik ring weteng sang Ibu sane
dahat utama, kaupepira dahat becik para manik punika saking wau sang Ibu bobot,
tur sampun kaicen makudang-kudang ajeng-ajengan, susu, woh-wohan sane becik tur
vitamin-vitamin, ngantos sang Ibu ngelarang indik meberata ring ajengan sane
nenten kapatutang kaajeng ritatkala bobot, punika kamargiang ngaptiang mangda
sang calon putra dados putra sane suputra, presida panjang umur tur dirgeyusa kawentetane ring
arin Ibune. Risampune bobot sang Ibu ageng, ciri-ciri manik sampun marupa anak
alit sane durung keneng leteh. Sakewanten sadurung embasa para janane
kemercapada, mangda presida uning ring
kawentenan asapunapi pedih utawi sakit sang rerama. Dahat ageng sakit sang ibu
muah ajin para janane sami, sane pinih ageng beban nyane inggih punika sane
kapikul olih sang ibu ritatkala pacang medal putran ida kemercapada, sekadi
wecana “Magantung aji bok akatih”
artin nyane mati lan hidup ibu muah putranyane sane wenten ring wetenge nenten presida
katarka. Kerane idike punika, kabaosng telapak cokor sang Ibu pinaka dasar
manggihin swarga loka.
Risampune embas malih kaupepira antuk
Upacara Kepus Puser, Ngelepas Hawon,
Tutug Kambuhan, Telung Bulanan, Otonan, Tumbuh Gigi, Maketus Gigi, ngantos mayusa kelih tur kasekolahang saking TK, SD,
SMP, SMA, Perguruan Tinggi, Menek Kelih (raja singa lan raja sewala), Potong
gigi (metatah), tur Pawiwahan dahat utama swadarman para reramane ngupepira putaran nyane punika. Sakewanten
ring kawentenane, ring zaman sane kabaos Kali Yuga , zaman sane nungkalik
puniki. Utawi istilah kerennyane zaman Globalisasi inggih punika
zaman pertumbuhan teknologi sane kapucukang. Ring kawentenane akidik-akehnyane wenten putra
sane nenten urati ring jasa para reraman danene, punika presida kacingak utawi
kabuktiyang ring kawentenane di teklevisi, surat kabar miwah sane tiosan. Nguningayang
putra sane ngelarang laksana negatif minekadi matuwakan tur ngange narkoba ngatos uyut ring
rerama, ngambul yening napi sane keaptiang nenten presida kadagingin ngatos
mademang dewek nyane, tur sane pinih kritis wenten ngatos mademang rerama nyane
lan sane tiosan, punika indik kawentenane ring sekala. Nah wenten pitaken sane mangkin, napi sane ngeranayang para pianak
asapunika? Napi ke kerana pertumbuhan zaman, salah pergaulan, nenten wenten
uratian sakeng rerama, akeh praduga sane wenten. Yening asapunika kawentenane
sane mangkin ngirim para janane sareng sami
singsingang, dabdabang raga sane pinaka putran i aji muang i biang.
Dahat eling ring kawentenane dados putra sane kaaptiang ritatkala durung embas
kemercapada sampun kautsahayang mangda becik inggih punika dados pianak sane Suputra
( putra sane becik utawi luwih
budhi ). Antuk punika
ngiring melajahang raga ngeninin tur nindihin daging-daging etika, susila, filsafat miwah kautaman dados pianak sane suputra majalaran melajahan
ring Widya Dasar Agama. Ngeninin
indike ring ajeng presida penulis ngewetuang karya tulis sane
mamurda “Tatacara Sesana Putra
sane Suputra ring Kelurga Manut Widya Agama Hindu” puniki presida
kadadosang acuan ritatkala ngelaksanayang
tetikas putra sane suputra.
1.2 Rumusan Masalah
Medasar antuk pawedar latara belakang ring ajeng, raris permasalahan
sane presida karumusang inggih punika:
1. Napi punika sane kabaos putra
sane suputra?
2. Napi manten dasar mangda presida
dados putra sane suputra?
3. Napi manten kautamaan dados putra
sane suputra?
1.3 Tujuan Penulisan
Medasar antuk rumusan
masalah ring ajeng, raris sane presida dados tatujon penulisan karya tulis
puniki inggih punika:
1. Mangda uning ring sane kabaos
putra sane suputra.
2. Mangda uning ring dasar mangda presida
dados putra sane suputra.
3. Mangda uning ring kautamaan dados
putra sane suputra.
1.4 Manfaat Penulisan
Sane presida kadadosang
manfaat sakeng penulisan karya tulis puniki inggih punika:
1.
Manfaat Teoritis
Ring penulisan puniki sane
presida kadadosang manfaat teoritis inggih punika presida uning ngeninin indik
arti sujati putra sane suputra, dasar melaksana mangda dados putra sane suputra
muah pikolih kautamaan dados putra sane suputra
2.
Manfaat Praktis
Nilai
praktis penulisanne puniki inggih punika mangda presida kadadosang materi
pejangkep lan acuan ritatkala memotivasi pikenoh lan ngeresresin para jatmane
mangda presida dados putra sane kaaptiang, sane kabaos putra sane saputra
melaksana becik tur luwih budhi.
KANDA
II
PIDAGING
2.1
Arti
Putra Sane Suputra
Suputra mawit saking
dasar kruna “ putra” sane madue arti sentana, oka, pianak, tur putra, miwah polih pengater “su”
ring Bahasa Bali sane mearti becik, luwih,
dharma tur patut. Mawit saking kruna punika “SUPUTRA” madue arti putra utawi sentana sane dahat becik,
luwih, dharma lan patut ritatkala melaksana, punika kapucukang ring indik
sentana sane bhakti ring para reraman miwah leluhur. Punika patut kadi daging
sloka puniki:
Slokantara 24 (25):
Sarwaridipakascandrah prabhate
rawidipakah,
Trailokye dipako dharmah
suputerah kuladipakah.
Kalinganya, yan ing wengi sang hyang candra sira
pinaka damar.
Yan ring rahina sang hyang rawi pinaka damar.
Yan ing triloka
sang hyang dharma pinaka damar.
Kunang yan ing kula, ikang anak suputra punika damar, ing
ning aji
ARTI
Bulan itu
lampu malam, surya itu lampu dunia di siang hari,
Dharma ialah lampu ketiga
dunia ini, dan putera yang baik itu cahaya keluarga
Waktu
malam, bulanlah sebagai lampunya, disiang hari mataharilah lampunya, ketiga
dunia ini darmalah sebagai lampunya; dan dalam satu keluarga, putera yang baik
itulah cahayanya.
ULASAN
Ring
kawentenane makeluarga mangdane putra muah putri sane mebudhi sekadi sekar sane
kembang ngiasin geria lan pura-putri sane mabudhi tur bijaksana sekadi tejan
Sang Hyang Surya sane ngemedalang kelegan kayun reramane.
Medasar antuk daging sloka
punika sampun presida katarka arti kasujatian sane kabaos putra sane dahat
Suputra inggih punika presida bakti ring i rerama, sampunang piwal ring
piteket-piteket sane kaicen, presida dados teduh kesenengan irerama tur
kesubagiyaan, kerana ring sajeroning sastra Agama setata maosang indik
daging-daging kadiyatmikan dados anak suputra, yening nenten presida dados anak
sane suputra setata piwal ring rerama, presida pacang nemu kasengsaran utawi
Karma Phala ring sekala lan niskala.
2.2
Dasar
Mangda Presida Dados Putra Sane Suputra
Sloka :
Yam mata pitaram
klesam,
Sehete sumbawe nrnam,
Natasya niskrtih sakya,
Kartum warsaca tai rapi,
Artinya :
Penderitaan
yang dialami ibu dan bapak,
Pada waktu melahirkan kita,
Tidak dapat di bayar
Walaupun dalam waktu seratus tahun
(Manu
Smerti II. 227)
Medasar antuk seloka
punika sane ngawinang para jatmane maneresti ke mercapada dahat ageng pisan
hutang sane sampun kapikul, punika pinaka dasar para putra-putri sane sampun
kaupepira mangda presida nawur hutang antuk kelascaryan kayun punika majeng
ring i rerama sane sampun dahat subagia pisan ritatkala para janane
maneresti kamercepada. Hutang punika
sane presida kadadosang dasar mangda presida dados putra sane suputra minekadi sane kaketah ring
daging lontar Manu Smerti II. 227;
1.
Hutang wadag ( sarisa
keret ) inggih punika hutang wadag jesmani utawi sekala, kerana i rerama sane
ngupepira ngantos mayusa kelih sakeng wawu dados manik tur presida maneresti
dados jatma.
2.
Huta jasa ( anadata )
inggih punika marupa katresnan kayun (kasih sayang), nyayangang, ngicen
peplajahan lan sane tiosan.
3.
Hutang selantur
kauripan ( pranadata ) inggih punika ngupepira mangda presida iraga kaicen segerdadi pajang yusa, ngupepira
ngicen bekel ring kahuripan, nyaga mental lan fisik para putran ida, ngicen
sandang papan pangan, lan genah mesandekan.
Medasar antuk hutang punika
putra sane suputra madue sesana (kewajiban) ring irerama minekadi:
1.
Mituutang sehananing
piteket-piteket sane becik i rerama.
2.
Mapitulung ring i
rerama ritatkala wenten geginan karya mangda lascarya.
3.
Makta kadegdegan
kelurga ritatkala menyama beraya.
4.
Meratiang keselametan
lan kesegeran i rerama risampune ngenjek yuse lingsir.
5.
Ngelaksaneyang upacara
Pitra Yadnya mangde sidaning don labda karya pemargin upecara punika lan
madasar antuk kayun lascarya.
6.
Nyubakti utawi aguru
bhakti ring irerama ritatkala pacang melelungan.
Kadi saspunika sane pinaka
dasar para janane mangda prasida dados putra sane pinih Suputra. Yening wenten
kaiwangan para rerama sampunang resepang ring kayun utawi dadosange rasa
sungsut. Kerana iwang sang rerama wantah presida kaukur antuk kasakitan
manerestiang parajanane sekadi sane kabaosang ring sastra Agama: iwang rerama agemelan
batu nenten presida kadaosang kapelihan utama, nanging yening iwang sang putra wantah amuncuk kuku utawi adakin lima, akidik
dahat utama pisan Karma Phala sengsara sane pacang kapanggih. Santukan budhi
utawi jasa sang rerama dahat ageng kawentenane ritatkala ngupepira para janane
sane nenten presida kataur minekadi maneresti satus tiban ke mercepada (Manu
Smerti II. 227) .
2.3
Kautaman
Dados Putra Sane Suputra
Kadi carita ring Adi
Parwa sane nyeritayang indik kawentenan brahmana sane mawasta Sang
Jarat Karu, ngindikang kawentetan pitaran Ida Sang Jarat Karu ring neraka utawi
leluhur ida sane magantung ring tiing
petung sane bongkol ipun sampun kagutgut oleh bikul tur sampun pacang pegat,
punika kerana Ida Sang Pitra maduwe
sentana adari sane durung marabian tur durung madwe putra sane Suputra sane
pacang nyupat kawentenan Sang Pitara. Risampune indike punika kacingak oleh
Sang Jarat Karu wau ida kayun merabian manda madue sentana suputra sane jagi nyupat kasengsaran pitaran
idane manda presida mawali kaswargan.
Medasar antuk carita punika
dahat utama pisan kawentenan sang anak sane Suputra, minekadi:
1.
Kautamaan dados anak
sane suputra presida pacang nyupat para pitara sane kesakitan ring Neraka.
2.
Kautamaan dados anak
sane suputra presida dados dasar ngelaturang swedarma dados manusa inggih
punika ngelaturang keturunan utawi silsilah trah wangsa.
3.
Kautamaan dados anak
sane suputra presida pacang nemonin sane kabaos sorga ring mercepada muah ring
niskala sekadi Ida Sang Jarat Karu sane dahat utama pisan kalascaran Ida bakti
ring sang pitara (rerama).
Kerana asapunika mangdane
para janana sareng sami dahat eling ring tetikas, nenten je wenten malih
kautamaan sane lianan yening kasahiang
ring indik karma phala sane pacang kapolihang. Yening presida nulad kawentenan
daging-daging utawi pituah-pituah Agama
dados putra sane suputra ring mercepada.
KANDA
III
PENGUNTAT
3.1
Kesimpulan
Medasar
antuk pawedar pidaging ring ajeng pengawi presida nyimpulang utawi presida
ngiket inti wecana daging sane kawedar, ngindikang sane kabaos putra dahat
suputra inggih punika putra sane luwih utama sane presida dados keagungan para
reramane, presida dados panutan dasar laksana sane becik malarapan antuk
mituutin pituah sang reram, yening presida asapunika pastika mapikolih karma
phala sane becik nemonin swarga loka.
3.2
Piteket-piteket
Medasar antuk
kesimpulan ring ajeng pengawi presida ngewetuang piteket-piteket. Ring aab gumi
sane menggelobal sekadi mangkin mangda presida para janane sane pinaka tiaang dasar pengajeg wangsa Indonesia mangda
persida nulad kasujatian daging-daging sastra sane nindihin widya dados putra
sane suputra ring kehuripan, mangda ring aab punika nenten akeh para janane
nenten manut sesana dados anak suputra, kerana
karma phalane sane majalan kadi mangkin.
bisa di translate ke bhasa indonesia ya :(
BalasHapus