Sabtu, 04 April 2015

etika hindu anak suputra



KANDA I
PEMAHBAH
1.1  Latar Belakang
            Ring kawentenane maneresti dados manusa ring jagate nenten dados engsap ring kawentenan sane ngewetuang para jatmane inggih punika Ida Sang Hyang Widhi Wasa sane  pinih utama, ritatkala nyiptayang para jatma Ida sampun ngicen makudang-kudang  kagunan utawai bekel  minekadi sane kawastanin Tri Guna inggih punika Satwam, Rajas, Tamas. Punika sane kaanggen para janane mangda presida nguningayang patut muang kaon laksana ring gumine. Sesampune maduwe bekel, raris meneresti para atmane ke mercapada. Melantaran antuk dados manik ring weteng sang Ibu sane dahat utama, kaupepira dahat becik para manik punika saking wau sang Ibu bobot, tur sampun kaicen makudang-kudang ajeng-ajengan, susu, woh-wohan sane becik tur vitamin-vitamin, ngantos sang Ibu ngelarang indik meberata ring ajengan sane nenten kapatutang kaajeng ritatkala bobot, punika kamargiang ngaptiang mangda sang calon putra dados putra sane suputra, presida  panjang umur tur dirgeyusa kawentetane ring arin Ibune. Risampune bobot sang Ibu ageng, ciri-ciri manik sampun marupa anak alit sane durung keneng leteh. Sakewanten sadurung embasa para janane kemercapada,  mangda presida uning ring kawentenan asapunapi pedih utawi sakit sang rerama. Dahat ageng sakit sang ibu muah ajin para janane sami, sane pinih ageng beban nyane inggih punika sane kapikul olih sang ibu ritatkala pacang medal putran ida kemercapada, sekadi wecana “Magantung  aji bok akatih” artin nyane mati lan hidup ibu muah putranyane  sane wenten ring wetenge nenten presida katarka. Kerane idike punika, kabaosng telapak cokor sang Ibu pinaka dasar manggihin swarga loka.
            Risampune embas malih kaupepira antuk Upacara Kepus Puser, Ngelepas Hawon, Tutug Kambuhan, Telung Bulanan, Otonan, Tumbuh Gigi, Maketus Gigi,  ngantos  mayusa kelih tur kasekolahang saking TK, SD, SMP, SMA, Perguruan Tinggi, Menek Kelih (raja singa lan raja sewala), Potong gigi (metatah), tur Pawiwahan dahat utama swadarman para reramane  ngupepira putaran nyane punika. Sakewanten ring kawentenane, ring zaman sane kabaos Kali Yuga , zaman sane nungkalik puniki. Utawi istilah kerennyane zaman Globalisasi inggih punika zaman pertumbuhan teknologi sane kapucukang.  Ring kawentenane akidik-akehnyane wenten putra sane nenten urati ring jasa para reraman danene, punika presida kacingak utawi kabuktiyang ring kawentenane di teklevisi, surat kabar miwah sane tiosan. Nguningayang putra sane ngelarang laksana negatif minekadi  matuwakan tur ngange narkoba ngatos uyut ring rerama, ngambul yening napi sane keaptiang nenten presida kadagingin ngatos mademang dewek nyane, tur sane pinih kritis wenten ngatos mademang rerama nyane lan sane tiosan, punika indik kawentenane ring sekala. Nah wenten pitaken sane mangkin, napi sane ngeranayang para pianak asapunika? Napi ke kerana pertumbuhan zaman, salah pergaulan, nenten wenten uratian sakeng rerama, akeh praduga sane wenten. Yening asapunika kawentenane sane mangkin ngirim para janane sareng sami  singsingang, dabdabang raga sane pinaka putran i aji muang i biang. Dahat eling ring kawentenane dados putra sane kaaptiang ritatkala durung embas kemercapada sampun kautsahayang mangda becik inggih punika dados pianak sane Suputra ( putra sane becik utawi luwih budhi ). Antuk punika ngiring melajahang raga ngeninin tur nindihin daging-daging etika, susila, filsafat miwah kautaman  dados pianak sane suputra majalaran melajahan ring Widya Dasar Agama. Ngeninin indike ring ajeng presida penulis ngewetuang karya  tulis sane  mamurda “Tatacara Sesana Putra sane Suputra ring Kelurga Manut Widya Agama Hindu” puniki presida kadadosang acuan ritatkala ngelaksanayang  tetikas putra sane suputra.

1.2  Rumusan Masalah
                   Medasar antuk pawedar  latara belakang ring ajeng, raris permasalahan sane presida karumusang inggih punika:
            1. Napi punika sane kabaos putra sane suputra?
            2. Napi manten dasar mangda presida dados putra sane suputra?
            3. Napi manten kautamaan dados putra sane suputra?


1.3  Tujuan Penulisan
            Medasar antuk rumusan masalah ring ajeng, raris sane presida dados tatujon penulisan karya tulis puniki inggih punika:
            1. Mangda uning ring sane kabaos putra sane suputra.
            2. Mangda uning ring dasar mangda presida dados putra sane suputra.
            3. Mangda uning ring kautamaan dados putra sane suputra.
1.4  Manfaat Penulisan
                   Sane presida kadadosang manfaat sakeng penulisan karya tulis puniki inggih punika:
1.      Manfaat Teoritis
                  Ring penulisan puniki sane presida kadadosang manfaat teoritis inggih punika presida uning ngeninin indik arti sujati putra sane suputra, dasar melaksana mangda dados putra sane suputra muah pikolih kautamaan dados putra sane suputra 
2.      Manfaat Praktis
Nilai praktis penulisanne puniki inggih punika mangda presida kadadosang materi pejangkep lan acuan ritatkala memotivasi pikenoh lan ngeresresin para jatmane mangda presida dados putra sane kaaptiang, sane kabaos putra sane saputra melaksana becik tur luwih budhi.







KANDA II
PIDAGING

2.1              Arti Putra Sane Suputra
                   Suputra mawit saking dasar kruna “ putra” sane madue arti sentana, oka, pianak,  tur putra, miwah polih pengater “su” ring Bahasa Bali sane mearti becik, luwih,  dharma tur patut. Mawit saking kruna punika “SUPUTRA” madue arti putra utawi sentana sane dahat becik, luwih, dharma lan patut ritatkala melaksana, punika kapucukang ring indik sentana sane bhakti ring para reraman miwah leluhur. Punika patut kadi daging sloka puniki:
Slokantara 24 (25):
                   Sarwaridipakascandrah prabhate rawidipakah,
                   Trailokye dipako dharmah suputerah kuladipakah.
            Kalinganya, yan ing wengi sang hyang candra sira pinaka damar.
            Yan ring rahina sang hyang rawi pinaka damar.
             Yan ing triloka sang hyang dharma pinaka damar.
            Kunang yan ing kula, ikang anak suputra punika damar, ing ning aji
ARTI
                   Bulan itu lampu malam, surya itu lampu dunia di siang hari,
                   Dharma ialah lampu ketiga dunia ini, dan putera yang baik itu cahaya keluarga
            Waktu malam, bulanlah sebagai lampunya, disiang hari mataharilah lampunya, ketiga dunia ini darmalah sebagai lampunya; dan dalam satu keluarga, putera yang baik itulah cahayanya.
ULASAN
                   Ring kawentenane makeluarga mangdane putra muah putri sane mebudhi sekadi sekar sane kembang ngiasin geria lan pura-putri sane mabudhi tur bijaksana sekadi tejan Sang Hyang Surya sane ngemedalang kelegan kayun reramane.
                   Medasar antuk daging sloka punika sampun presida katarka arti kasujatian sane kabaos putra sane dahat Suputra inggih punika presida bakti ring i rerama, sampunang piwal ring piteket-piteket sane kaicen, presida dados teduh kesenengan irerama tur kesubagiyaan, kerana ring sajeroning sastra Agama setata maosang indik daging-daging kadiyatmikan dados anak suputra, yening nenten presida dados anak sane suputra setata piwal ring rerama, presida pacang nemu kasengsaran utawi Karma Phala ring sekala lan niskala.
2.2              Dasar Mangda Presida Dados Putra Sane Suputra
                   Sloka :
            Yam mata pitaram klesam,
            Sehete sumbawe nrnam,
            Natasya niskrtih sakya,
            Kartum warsaca tai rapi,
                   Artinya :
            Penderitaan yang dialami ibu dan bapak,
            Pada waktu melahirkan kita,
            Tidak dapat di bayar
            Walaupun dalam waktu seratus tahun
                                                                                          (Manu Smerti II. 227)
                   Medasar antuk seloka punika sane ngawinang para jatmane maneresti ke mercapada dahat ageng pisan hutang sane sampun kapikul, punika pinaka dasar para putra-putri sane sampun kaupepira mangda presida nawur hutang antuk kelascaryan kayun punika majeng ring i rerama sane sampun dahat subagia pisan ritatkala para janane maneresti  kamercepada. Hutang punika sane presida kadadosang dasar mangda presida dados  putra sane suputra minekadi sane kaketah ring daging lontar Manu Smerti II. 227;
1.      Hutang wadag ( sarisa keret ) inggih punika hutang wadag jesmani utawi sekala, kerana i rerama sane ngupepira ngantos mayusa kelih sakeng wawu dados manik tur presida maneresti dados jatma.
2.      Huta jasa ( anadata ) inggih punika marupa katresnan kayun (kasih sayang), nyayangang, ngicen peplajahan lan sane tiosan.
3.      Hutang selantur kauripan ( pranadata ) inggih punika ngupepira mangda presida  iraga kaicen segerdadi pajang yusa, ngupepira ngicen bekel ring kahuripan, nyaga mental lan fisik para putran ida, ngicen sandang papan pangan, lan genah mesandekan.
                   Medasar antuk hutang punika putra sane suputra madue sesana (kewajiban) ring irerama minekadi:
1.      Mituutang sehananing piteket-piteket sane becik i rerama.
2.      Mapitulung ring i rerama ritatkala wenten geginan karya mangda lascarya.
3.      Makta kadegdegan kelurga ritatkala menyama beraya.
4.      Meratiang keselametan lan kesegeran i rerama risampune ngenjek yuse lingsir.
5.      Ngelaksaneyang upacara Pitra Yadnya mangde sidaning don labda karya pemargin upecara punika lan madasar antuk kayun lascarya.
6.      Nyubakti utawi aguru bhakti ring irerama ritatkala pacang melelungan.
                   Kadi saspunika sane pinaka dasar para janane mangda prasida dados putra sane pinih Suputra. Yening wenten kaiwangan para rerama sampunang resepang ring kayun utawi dadosange rasa sungsut. Kerana iwang sang rerama wantah presida kaukur antuk kasakitan manerestiang parajanane sekadi sane kabaosang ring sastra Agama: iwang rerama agemelan batu nenten presida kadaosang kapelihan utama,  nanging yening iwang sang putra  wantah amuncuk kuku utawi adakin lima, akidik dahat utama pisan Karma Phala sengsara sane pacang kapanggih. Santukan budhi utawi jasa sang rerama dahat ageng kawentenane ritatkala ngupepira para janane sane nenten presida kataur minekadi maneresti satus tiban ke mercepada (Manu Smerti II. 227) .

2.3              Kautaman Dados Putra Sane Suputra
                   Kadi carita ring Adi Parwa sane nyeritayang indik kawentenan brahmana sane mawasta Sang Jarat Karu, ngindikang kawentetan pitaran Ida Sang Jarat Karu ring neraka utawi leluhur ida  sane magantung ring tiing petung sane bongkol ipun sampun kagutgut oleh bikul tur sampun pacang pegat, punika kerana Ida Sang  Pitra maduwe sentana adari sane durung marabian tur durung madwe putra sane Suputra sane pacang nyupat kawentenan Sang Pitara. Risampune indike punika kacingak oleh Sang Jarat Karu wau ida kayun merabian manda madue sentana  suputra sane jagi nyupat kasengsaran pitaran idane manda presida mawali kaswargan.

                   Medasar antuk carita punika dahat utama pisan kawentenan sang anak sane Suputra,   minekadi:
1.      Kautamaan dados anak sane suputra presida pacang nyupat para pitara sane kesakitan ring Neraka.
2.      Kautamaan dados anak sane suputra presida dados dasar ngelaturang swedarma dados manusa inggih punika ngelaturang keturunan utawi silsilah trah wangsa.
3.      Kautamaan dados anak sane suputra presida pacang nemonin sane kabaos sorga ring mercepada muah ring niskala sekadi Ida Sang Jarat Karu sane dahat utama pisan kalascaran Ida bakti ring sang pitara (rerama).
     
                   Kerana asapunika mangdane para janana sareng sami dahat eling ring tetikas, nenten je wenten malih kautamaan sane lianan yening  kasahiang ring indik karma phala sane pacang kapolihang. Yening presida nulad kawentenan daging-daging  utawi pituah-pituah Agama dados putra sane suputra ring mercepada.
                  

              






KANDA III
PENGUNTAT

3.1              Kesimpulan
                   Medasar antuk pawedar pidaging ring ajeng pengawi presida nyimpulang utawi presida ngiket inti wecana daging sane kawedar, ngindikang sane kabaos putra dahat suputra inggih punika putra sane luwih utama sane presida dados keagungan para reramane, presida dados panutan dasar laksana sane becik malarapan antuk mituutin pituah sang reram, yening presida asapunika pastika mapikolih karma phala sane becik nemonin swarga loka.
3.2              Piteket-piteket
              Medasar antuk kesimpulan ring ajeng pengawi presida ngewetuang piteket-piteket. Ring aab gumi sane menggelobal sekadi mangkin mangda presida para janane  sane pinaka tiaang  dasar pengajeg wangsa Indonesia mangda persida nulad kasujatian daging-daging sastra sane nindihin widya dados putra sane suputra ring kehuripan, mangda ring aab punika nenten akeh para janane nenten manut sesana dados anak suputra, kerana  karma phalane sane majalan kadi mangkin.



1 komentar: