Sabtu, 04 April 2015

aksara tengenan



 Tengenan Aksara Bali

            Tengenan inggih punika aksara sane kematiang (Aksara Wianjana sane nenten kasarengin antuk aksara suara)
Tengenan ring aksara Bali wantah wenten petang soroh Luir ipun: Tengenan   ng  (Bisah)  . Tengenan r (Surang) , Tengenan h (Bisah) ô¾ô¾ ;¾ , Lan Adeg-ageg ô¾ô¾ô¾ô¾ /.
Sekancan Tengenan Imban ipun:
(1)   Tengenan  ng
(a)    Tengenan ng ring kecap ungkur /penguntat kruna, mauah dados cecek ( ),
            Upami:
            Pucung =  pu cu*¾.                       blulang = b¯¡  l*¾.
            Capung  =   ¿ c pu*¾.                     barang =   b r*¾.
(b)   Saluiring kruna lingga kalih kecap sane wianjanannyane pateh tur makakalih polih tengenan ng wenang makakalih dados cecek ( ), yadiastun sampun kaanusuarayang utawi polih seselan –el- miwah –er-,
            Upami:
            Cangcang =  c*¾ c*¾.                  Bangbang =   b*¾ b *¾.
            Bengbeng =  eb*¾ eb*¾.                 Brengbeng =  ebÉ*¾ eb.
            Kungkung =  ku*¾ ku*¾.                 Klungkung =   k¯¡*¾ ku*¾.
(c)    Saluiring kruna lingga kalih kecap sane wianjanannyane mebinayan tur makakalih polih tengenan ng wenang makakalih dados cecek ( ), sakewanten aksara ring pungkur magantungan la,  minekadi:
Ø  Tengenan ring kecap pengawit kruna lingga sane aksara wianjananyane mabinayan, kantun manggeh matengenan,
            Upami:
            Bungsil =  bu*¾ si l/ .                             panggang =  p *¾ g *¾.
            Blungking =  b¯¡*¾ k&¾.                           jangkrik =  j *¾ kÉø k/ .
Ø  Tengenan ng ring kecap pengawit kruna-kruna ring sor mauah dados cecek ( ), anggen ngicalang pasang mpuk tiga,
            Upami:
            Angklung =  h*¾ k¯¡*¾.                            sungklit =  su*¾ kÞø t/ .    
            Jungkling =  ju*¾ kÞ&¾.                               nyungkling =     Z*ÿu¾ kÞ&¾ .
Ø  Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna,
            Upami:
            Pangkung tibah =  p *¾ ku*¾ tø  b ;¾.           pangkung karung =  p *¾ ku*¾ k  ru*¾.
            Tulang nyuh =  tu l *¾ Zÿu ;¾.
(2)   Tengenan r,
            Saluiring tengenan r ring ungkur  utawi tengah kruna wenang kagentosin antuk surang ( ),
            Upami:
            Sekar  =   s) k (¾.                                               gelar  =   g) l(¾.
            Karma  =   k(¾ m.                                             pidarta  =       pi d(¾ t .
(3)   Tengenan ô¾ô¾ô¾ ;¾.
(a)    Tengenan h sane magenah ring ungkur kruna lingga wenang magentos dados bisah ô¾ô¾ô¾ ;¾.
            Upami:
            Puseh =  pu s) ;¾.                                                            Lebih =  ò bø ;¾.
Pakeh =   p k) ;¾.                                                           Tuhuh =   tu du ;¾.
(b)   Saluring kruna lingga kalih kecap sane aksara wianjanannyane pateh tur makakalih polih tengenan h, wenang makakalih mauah dados bisah ô¾ô¾ô¾ ;¾.,
yadiastun sampun kaanusuarayang,
            Upami:
            Cahcah =  c ;¾ c ;¾.                                           nyahcah =   z ;¾  c ;¾.
            Kohkoh =   eKÿ    e Kÿ ;¾¾.                                   ngohkoh =  e\o ;¾  e Kÿ ;¾.
(c)    Tengenan h, ring kecap pengawit kruna lingga sane kecap aksara wianjanannyane mabinayan, kantu manggeh matengenan,
            Upami:
            Cihna =  ci ;¾ n¾.                                                            brahmana = bÉ ;¾ m  n.
            Lahru = l ;¾ ru.                                                bahni =  b ;¾ ni.
(d)   Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih kruna,
            Upami :
            Asahduren =  h  s ;¾ du  er n/
(4)   Adeg – adeg (ô¾ô¾ô¾ô¾ / . )
            Sekancan tengenan ring pamuput kruna patut ngangge Adeg-adeg, sajabaning tengenan h, r lan ng.
(a)    Ring penguntat kruna, upami:
            Adan = h d n/ .                                 budal = bu d l/ .
Malaib =  m   l  høb/ .             kajengklok =  k j)       e ekÞok/ .
Ring panguntat bagian lengkara wiadin panguntat lengkara, upami
            Dugase nulis lamaran, I nyoman mecik pelengan.
du g es¾ nu lø  sÞ m  r  n/ , hø  eZÿo m  nß) ci     ekæ e l    \ n/ .           
            Emboke ngadep poh di peken.
             h) e   mão ek   \  d)  epæ o;¾ di p) k) n/ .   
(b)  Ring tengahing kruna kaanggen ngicalang pasang aksara tumpuk tiga,
            Upami:
            Tamblang = t     m/bÞ*¾¾.              gemblong =   g) m/ ebÞ*o¾.
            Samblung =   s  m/b¯¡*¾.       tamblingan =  t m/bÞø  \  n/ .

Tidak ada komentar:

Posting Komentar